Maisha ya Kadogoo England

Mbali na kuvunja sheria,

Je kuna faida ya “Kujilipua”?

Ninamuheshimu sana Kadogoo kwa juhudi alizozifanya za kujiendeleleza tokea siku alipowasili UK miaka 15 iliyopita.

Ingawa kutokana na sheria za Uingereza njia ambazo amezitumia ni kinyume cha sheria na kama ukweli ukijulikana na taasisi fulani fulani Uingereza watamyanga’nya vifaa vyote ambavyo amevipata na ambavyo ni vigezo vya maendeleleo yake akiwa UK yeye na familia yake na hata atakaporudi nyumbani Tanzania.

Kadogoo ni mwenyeji wa Mashati mkoa wa Kilmanjaro. Wazazi wake sio watu waliojiweza kipesa lakini walijtahidi kumsomesha Kadogoo mpaka akamaliza form six huko huko Kilmanjaro. Alipomaliza form six alipata nafasi ya kwenda chuo cha ualimu na vile vile alipata nafasi ya kazi kwenye kiwanda fulani moshi mjini.

Kadogoo alichagua kufanya kazi ili aweze kuwasaidia wazazi wake ambao hali yao kimaisha haikuwa nzuri sana na pia kumsaidia mdogo wake ambaye ndio kwanza alikuwa primary school na ambaye angehitaji msaada ili naye aweze angalao kupata kiwango cha elimu ambacho amekipata Kadogoo.

Akiwa huko moshi mjini alipata kuunda urafiki na dada mmoja ambaye alikuwa anasoma Uingereza. Dada huyo alimsaidia Kadogoo kupata visa ya kutembea Uingereza. Miaka 15 iliyopita haikuwa ngumu kupata hiyo visa hasa kama unafanya kazi. Dada huyo alimueleza Kadogoo kwamba yeye ni mwanafunzi na hana uwezo sana, anachoweza kumsaidia ni mahali pakushukia tu kwa muda, alafu baadaye ajitafutie maisha yake.

Kadogoo alijitahidi akakusanya pesa ya tiketi ya ndege ya kwenda Uingereza. Alipofika UK alishukia kwa huyo dada aliyekuwa anakaa kwenye chumba chuoni kwake. Alikaa naye kwa muda wa week mbili kabla ya huyo dada kumwambia wakati umefika wa yeye kuondoka kwenda kujitafutia maisha (kwa wadau wa UK mnajua ni jinsi gani mtu hakai na mtu bila kuwa na kazi au uwezo wa kuchangia expenses). Ndipo Kadogoo alipoanza kuchakarika na maisha ya UK .

Alihamia mji mwingine mbali na London ambapo alipata kazi ya ku-pack vyakula kwenye kiwanda cha kupack vyakula (kwa wadau wa UK tafadhali sio Milton keynes/Beni Foods J). Kuhusu kibali cha kufanyia kazi, ilibidi atumie kibali cha rafiki yake kutoka Nigeria aliyejuana naye wakati akiwa London. Hii iliwezekana kwasababu kipindi cha miaka 15 iliyopita waingereza walikuwa bado hawajawa wakali sana kuhusu sheria za kufanyia kazi (kwa msemo mwingine ni kwamba walikuwa wanahadaika kirahisi).

Alijitafutia chumba kidogo (single bedroom) kwenye nyumba ambayo alikwa ana-share na watu sita kutoka mataifa mbalimbali. Baada ya miezi sita visa ya Kadogoo ya kutembea Uingereza ilikwisha, kwa hiyo alikuwa hana kibali cha kisheria kinachomruhusu kukaa Uingereza na kama angekamatwa na askari wa mambo ya uhamihaji angerudishwa Tanzania.

Alikutana na watu mbalimbali wa mataifa mbali mbali mbao walimfundisha ujanja wa kuyamudu maisha ya Uingereza na jinsi ya kuweza kupata documents za kuishi Uingireza kwa njia ambazo waswahili tunaita za mazabe (au njia laghai), ambapo Kadogoo alikwenda kwenye ofisi za uhamihaji London na kusema kuwa yeye ni mkimbizi kutoka Ruanda na jina lake la pili (sir name) akalibadilisha, lakini jina lake la mwanzo likabakia lile lile. Wadau wa UK tunaita “Kujilipua”. Alipatiwa kibali cha muda. Kipindi hicho pia idara ya uhamihaji ya Uingereza walikuwa wanadangaywa kirahisi na watu wengi kutoka mataifa mabalimbali walikuwa wanatumia njia hii laghai kupata documents za kuishi Uingereza. Usijaribu sasa hivi mambo yamebadilika J.
Baada ya miaka miwili alipatiwa kibali cha miaka minne (asylum status), ambapo baada ya miaka minne kama mienendo yako ni mizuri wanakupatia kibali cha moja kwa moja cha kukaa Uingereza (Indefinite leave to remain in the UK). Kadogoo alipopata kibali cha miaka minne kama mkimbizi aliruhusiwa kwenda shule/college za serikali ambazo zinatoa elimu ya kiwango cha secondary (O level and A level). Kwasababu hakuweza tena kutumia vyeti vyake vya form six vya Tanzania kwa sababu ya kujiita mkimbizi, Kadogoo alichukua nafasi hii akaenda tena shule (high school) kuchukua A levels.

Kwa hiyo alikuwa sasa anafanya kazi usiku ya ku-pack vyakula na mchana anakwenda shule. Baada ya miaka mitatu alimaliza A Levels na alipopata kibali cha kukaa Uingereza permanent aliruhusiwa kwenda university kwa kulipiwa na serikali. Kadogoo tena alichukua hii nafasi aka-apply kuchukua degree kwenye moja ya university kubwa London.

Alihamia tena London kwenye chumba kingine. Degree ilikuwa ya miaka mitatu. Safari hii alitafuta kazi mbili za part-time kwenye restaurants. Wakati akiwa anachukua hii first degree aliweza pia kumsaidia boyfriend wake (naye kutoka Mashati – Kilmanjaro) pesa ya tiketi ya kuja London kwa visa ya kutembea. Boyfriend wake alipofika London, ili na yeye aweze kupata kibali cha kukaa Uingereza ilibidi waoane mara moja kwa ndoa ndogo iliyohudhuriwa na marafiki zake wanne.

Kwa maana hiyo boyfriend aliweza kutafuta kazi kwani documents za ndoa zilimwezesha kufanya kazi bila kizingiti chochote.

Kwanza alianza na kazi ya kusafisha maofisi na baadaye akafanya kazi kama security guard kwenye supermakets(maduka ya vyakula) ambazo zinalipa vizuri kama unafanya masaa mengi, yani usiku na mchana. Kwa hiyo mume wake Kadogoo alikuwa sasa anamsaidia kifedha, ambapo Kadogoo aliweza kupunguza masaa aliyokuwa anafanya kazi na kuweza kuweka muda wake na juhudi zake kwenye degree yake.

Alipasi vizuri degree yake akapata kazi kwenye kampuni fulani London. Sasa ikawa zamu ya mume wake kwenda university. Kwa mume wake mambo yalikuwa rahisi sana kwenda university kwa sababu, kwanza alimaliza form six na division nzuri huko Kilmanjaro, na pili alikuwa na documents zote (kwa ajili ya ndoa) zilizomwezesha kusomeshwa na serikali ya Uingereza na pia kwasababu jina lake halikubadilika kwa hiyo aliweza kutumia vyeti vyake vya form six alivyotoka navyo Tanzania.

Mumewe naye alichukua degree yake kwa miaka mitatu London. Alipomaliza naye alipata kazi London. Wote walikuwa sasa wana kazi nzuri na kwasababu walikuwa bado wanakaa kwenye chumba kimoja waliweza kujilipia fees/ada ya master degrees ambazo wote walichukua kwa wakati mmoja. Serikali ya Uingereza huwa inatoa grants/funding kwa first degrees tu (undergraduate).

Kadogoo pia ilibidi aombe urahia wa Uingereza kwasababu hakuweza tena kutumia passport yake ya Tanzania. Haikuwa shida kupata urahia wa Uingereza kwa sababu tayari alikuwa na Indefinite leave to remain in the UK.

Kwa hiyo alipata urahia wa Uingereza na kupata British passport. Mume wake ambaye naye kutokana na ndoa alikuwa ameshapata kibali cha kukaa Uingereza moja kwa moja, hakutaka kubadili urahia wake. Hii inamaanisha kuwa Kadogoo anaweza tena baadaye kupata urahia wa Tanzania kwa kupitia kwa mume wake.
Sasa ni miaka 15 imepita tangu Kadogoo afike Uingereza, yeye na mume wake wana elimu ya juu, na wana-ducuments zote zinazowawawezesha kufaya kazi popote pale duniani. Kadogoo pia hana haja tena ya kutumia sir name ya ki-Ruanda kwani anatumia jina lake la ndoa ambalo ni la kichaga. Kwa sasa wote wame-apply kazi huko Tanzania na wanaweza kwenda wakati wowote kufanya huko.

Pia Kadogoo amepata grants (funding) ya kuchuka PHD kwenye university yake alikochukua first degree. Hiyo PHD ni research ambayo anaweza akafanya wakati wowote huku anafanya kazi. Kadogoo pia anampango wa kumsaidia mdogo wake aweze naye kupata degree Uingereza.

Wazazi wa Kadogoo hawakuwa watu wenye uwezo mkubwa, lakini asante kwa mfumo wa maombi ya ukimbizi (asylum application process) iliyokuwa Uingereza miaka 15 iliyopita sasa hivi Kadogoo na mume wake ni wasomi na ndugu zao pia hata jirani zao huko Mashati wanafaidika.

Kama Kadogoo akirudi Tanzania anaweza kupata tena uraia wake wa Tanzania na hapo baadaye anaweza hata kufanya kazi kwenye ngazi za juu serikalini na hata kuwa Waziri au Raisi wa nchi.
Je wadau ni vibaya kama mtu alipata documents kwa njia hii ya udanganyifu ili apate elimu, ambayo hivi sasa inatumika kusaidia watu wengine?

Enyi wadau wa UK mliojilipua, tafadhali tuelezeni, kuna faida nyingine ambayo imepatikana kwa kujilipua? zaidi ya kuweza kukaa UK bila matatizo ya vibali na kutuma pesa nyumbani?
(tafadhali hili ni swali tu, kama unaweza kuchangia tafadhali changia)

PS: Jina lilotumika kwenye hadithi hii ni la kutunga (Fictitious name)
Sehemu za Tanzania zilizotumika pia ni za kutunga

Kay siye Kadogoo
Kay
Brunel University – London
Email: kaysulleiman@gmail.com