PUNDA ANA HAKI KAMA WANYAMA WENGINE- SERIKALI

Dkt. Shaban Tozzo,  mratibu wa shughuli ya Sherehe ya Maadhimisho ya siku ya Punda Duniani  yaliyofanyika Kitaifa katika kijiji cha Chambalo, Wilaya ya Chemba, Mkoani Dodoma akimtibu Kidonda Punda ikiwa ni mmoja wapo ya shughuli zilizofanyika katika siku hiyo, kushoto ni  Dkt. Charles Bukula Mtaalamu wa Mifugo kutoka INADES-Formation Tanzania

Naibu Katibu Mkuu Wizara ya Mifugo na Uvuvi, Abdul Mhinte akimkabidhi cheti  Mkurugenzi wa shirila la INADES-Formation Tanzania Mbarawa Kivuyo  kwaniaba ya shirika hilo wakati wa maadhimisho ya siku ya Punda Duniani. Cheti hicho ni ishara ya kutambua ushiriki wa INADES- Formation Tanzania kwa  kumlinda na kumtetea mnyama Punda na kuhakikisha anakua na haki kama wanyama wengine. Hafla ya Maadhimisho hayo imefanyika katika Kijiji cha Chambalo, Kata ya Chambalo wilayani Chemba, mkoani Dodoma Mei 17,2025

Naibu Katibu Mkuu Wizara ya Mifugo na Uvuvi, Abdul Mhinte akikata utepe kuashiria uzinduzi wa kitabu cha Punda 'Punda Wangu Maisha Yangu' kilichoandikwa na shirika la  INADES-Formation Tanzania wakati wa maadhimisho ya siku ya Punda Duniani. Hafla ya Maadhimisho hayo imefanyika katika Kijiji cha Chambalo, Kata ya Chambalo wilayani Chemba, mkoani Dodoma Mei 17,2025.

NAIBU Katibu Mkuu wa Wizara ya Mifugo na Uvuvi, Abdul Mhinte, amesema kuwa punda ana haki kama ilivyo kwa wanyama wengine, ikiwa ni pamoja na haki ya kutolala njaa, kutopata maumivu, kupata maji safi na kuwa huru dhidi ya magonjwa na kazi zinazozidi uwezo wake.

Mhinte ameyasema hayo Mei 17,2025 katika maadhimisho ya Siku ya Punda Duniani yaliyofanyika katika Kijiji cha Chambalo, Wilaya ya Chemba mkoani Dodoma.

Maadhimisho hayo yalifadhiliwa na Shirika la Brooke East Africa kupitia shirika la INADES-Formation Tanzania na Shirka la kutetea haki za Wanyama (ASPA) kwa kushirikiana na Wizara ya Mifugo na Uvuvi huku yakilenga kutoa elimu, matibabu na chanjo kwa punda zaidi ya 400.

“Punda ana haki ya kutopata majeraha au mateso wakati wa kazi, kupata mapumziko ya kutosha na kupewa hifadhi stahiki,” alisema Mhinte, akiwasisitizia wafugaji umuhimu wa kutambua mchango wa mnyama huyo katika maendeleo ya kiuchumi vijijini.

Kwa upande wake, Mkurugenzi wa Idara ya Huduma za Mifugo, Benezeth Lutege, alisema kuwa biashara ya punda na mazao yake ilisababisha kutoweka kwa wanyama hao barani Afrika. “Takwimu zinaonyesha punda milioni 5.9 walikuwa wanachinjwa kila mwaka hadi kufikia mwaka 2021. Ili kumnusuru, nchi za Afrika zilikubaliana kusitisha biashara hiyo kwa miaka 15,” alisema.

Katika maadhimisho hayo, Mkurugenzi wa INADES-Formation Tanzania Mbarwa Kivuyo, alisema wamesambaza elimu ya matunzo bora ya punda kwa wafugaji wa Chambalo. Elimu hiyo imejumuisha umuhimu wa lishe bora, upole wakati wa kazi, matumizi ya matandiko ili kuzuia majeraha na umuhimu wa kupumzika.

“Punda ni mnyama mwenye akili na huelewa maelekezo kwa haraka. Hahitaji kupigwa fimbo wala kuchapwa. Tunawaelimisha wafugaji kutumia lugha ya upole badala ya nguvu,” alisema Kivuyo.

Naye, Mkurugenzi Mtendaji wa Halmashauri ya Wilaya ya Chemba, Juma Mnyika, aliongeza kuwa biashara haramu ya ngozi ya punda ilishamiri kati ya 2016 na 2022, na kusababisha idadi ya punda kushuka kutoka 12,611 hadi 8,228. Alipongeza serikali kwa marufuku ya biashara hiyo, akisema hatua hiyo imezuia kutoweka kwa punda nchini.

Lenard Saki, Mfugaji wa punda kutoka Chambalo, alieleza jinsi elimu hiyo ilivyombadilishia mtazamo wake kuhusu punda. “Niliamini punda ni mkorofi, lakini sasa nimejua anatakiwa kupendwa. Nilimpatia matibabu kwa upole na amepona haraka,” alisema.

Dkt. Charles Bukula, mtaalam wa mifugo kutoka INADES-Formation Tanzania aliwahimiza wafugaji kuhakikisha punda hawabebi mizigo mikubwa kupita kiasi. “Punda anatakiwa kubeba mzigo usiozidi moja ya tatu ya uzito wake. Zaidi ya hapo ni kumnyanyasa,” alisema.

Kwa ujumla, maadhimisho ya mwaka huu yameibua hamasa mpya ya kutambua nafasi ya punda katika jamii, sio tu kama mnyama wa kazi, bali kama rasilimali muhimu ya kiuchumi inayohitaji kulindwa na kuthaminiwa.