libeneke la bei za nyumba: ushauri wa bure

Nakubaliana na wadau wengi waliochangia, ni kweli nyumba, vifaa vya ujenzi na vitu kama magari tanzania vinakuwa over priced. Ila sioni kama kuna ulazima wa serikali kuingilia kati juu ya bei za nyumba. Muhimu ni kudhibiti bei za vifaa vya ujenzi na bidhaa nyengine ikiwezekana kufanya tahafifu ya kodi ili watu wengi waweze kujenga.

Aidha, nakubali sio sawa kulinganisha bei za nyumba tanzania na ulaya au marekani, ila pia lazima tukumbuke katika ujenzi, ni vifaa vichache sana ndio vinazalishwa tanzania vingine vyote ni kutoka nje na huko vinauzwa kwa dollar na ukweli bei zake zinakaribiana na hizo za ulaya kabla kutiwa kodi, hasa kwa zile bidhaa zenye quality nzuri.

Niliatangulia kutoa maoni kwenye posti ya mdau alitetangaza kuuza nyumba kwa milioni 750. That property is highly over priced, ila napingana na baadhi ya wadau waliosuggest ilikuwa ni typo error na ad eti ilipaswa kuonesha milioni 75 tu. Sijui ile nyumba kwenye lile tangazo imejengwa vizuri kiasi gani, ila naamin ina worth more than that ukizingatia na ukubwa wa eneo.

Kwa mtazamo wangu, naamini serikali inapaswa kusimamia swala la uzwaji wa viwanja na kudhibiti bei za vifaa hio tu ndio itasaidia properties kuwa affordable, mimi natokea zanzibar, kule kwetu ukipewa hati ya kiwanja inasema,"HATI YA MATUMIZI YA ARDHI" sio umiliki na hairuhusiwi kuuza ndio maana ukuninunua ardhi kule, wanacheat na kuandika umeuziwa msingi wa nyumba. Ughali wa nyumba, unaanzia kwenye bei mbaya za plots na mifumuko mibaya ya bei za hardwares.

Mimi, nilianza kusimamia ujenzi wa nyumbani, mwaka 2002 na ndio umekamilika mwaka huu, tulianza kujenga wakati bei ya cement ilikuwa Tshs. 4000 kwa paketi na sasa cement imefikia elfu 16, tulinunua harvey tiles zile za south africa kwa 7500 kwa moja na sasa sina hakika ila about 3 years ago nilinunua za nyoongeza tayari bei ilifikia elfu 12.

Tunilinunua plot 1000sq m. kutoka kwa mtu binafsi mwaka 2000 kwa Tshs. milioni 5, november mwaka jana plot ya opposite na sisi ukubwa sawa, tena undeveloped iliuzwa kwa shs milioni 45. Tulitumia matofali 6" close to 8000, kipindi tunaanza kujenga tofali moja grade B lilikuwa linauzwa shs. 380 last year nilinunua tofali kama hilo kwa shs. 950. Hatujatumia hardboards kwa ceiling ila just for refference kipindi hicho moja liliuzwa shs. 4000 na sasa moja wanauzwa elfu 12.

Tumekwenda dubai mara tatu kununua hardwares na ujenzi wetu ni 2-story, 600 sq metres, hadi kukamilika tumetumia a little above milioni 250 ila kwa kutumia hizo bei wakati tunaanza kujenga, sasa wadau hapo ukinzingatia huo mfumuko wa bei hatupo tayari kuuza nyumba yetu hata kwa milioni 500 ukizingatia exchange rate ya dollar hajabadilika kiasi hicho.

Haya, naomba nitumie fursa hii kujaribu kutoa muongozo kwa wananunuzi, nini wanatakiwa kuzingatia katika kupatana bei wanapofikiria kununua nyumba.Awali sishauri mtu mwenye muda wa kutosha na upeo kununua nyumba iliokamilika, badala yake ni vizuri kutafuta plot na kuanza kujenga kuanzia msingi, hiyo itapelekea kupata nyumba kulingana na matakwa yako, utaweza kujachagua plans nzuri unayoipenda na hali kadhalika utakuwa na uwezo wa kuchagua vitu kama rangi za tiles na fixtures nyengine.

Kwa wasiokuwa na muda, kabla kununua nyumba unatakiwa kuikagua vya kutosha, nyumba ina tegemea sana imejengwa vipi na ina nini na nini, sio kuangalia floor imeweka tiles na kuna masterbedroom tu. Unatakiwa kutathmini nyumba imejengwa vizuri kiasi gani, kuna tiles za kila aina, kuna za india/ china cheapest baada ya maika miwili zinakuwa scratched hazifai, na kuna za spain, hata hizo za spain zina grades zake kuna grade A nzuri then kuna commercial grades rahisi ila sio nzuri sana kwa hiyo usiwe excited ukitajiwa hizi spain au kuona imeandikwa made in spain. Vile vile kuna natural marble and granite na pia kuna cultured yani atificial wanatengenezwa kwa kutumia resin na unga wa marble.

Ukija kwenye matofali kuna matofali mchanga mtupu, muhimu kuzingatia sana ubora wa nyumba kama plaster, nyengine ukigusa ina mung'unyuka! Wanaweza kuja majambazi kwa kutumia kidoletu, wanapukuchua motor baina ya matofali na kuyatoa wanaingia ndani kiulaini kama kwao. Kama ni nyumba ya roshani inabidi udadisi ni nyuma (nondo) aina kani vimetumika, napenda sana kuwa mzalendo ila hapa inabidi niseme ukweli, nondo za tanzania ni mbovu na hazifai even though ni cheap, nzuri ni wanatoa uarabuni, bila kujua kwanini unauliza muuzaji anaweza kukueleza alitumia nondo gani.

Pia sio tu nondo gani imetumika ila kuna ujenzi wa uswahilini beam inakuwa reinforced na nondo mmoja au mbili badala ya vyuma vinne kama inavyotakiwa, inapaswa hilo pia ulidadisi! kwa kweli ni kununua mbuzi kwenye gunia, huwezi kujua hadi nyumba ikianza kufanya nyufa ila ujaribu kudadisi huenda ukapata ukweli. Tukija kwenye ceiling, thamani ya nyumba pia inategemea katumia nin, hardboards, mbao, plaster board chips board kila kimoja kina bei yake hapo.

Kwa kuongezea, unatakiwa uangalie fixtures kama za umeme, vitu kama water heaters ni aina gani zimeweka, au mafeni, kama kuna air conditioner, hivo vitu ni muhimu sana dont be carried away ukapuuza kwa kutegemea utabadilisha kirahisi ukishanunua, hivo vitu ni ghali, vitu kama sockets, switches, "kuna za kichana na kuna za england", hizo za england pia kuna imitations so unahitaji mtalaam kukusaidia kujua, hali kadhalika wires kuna nyengine mbaya kiasi cha kuwa fire hazard kabisa, vile vile muhimu sana kukagua na kutathmini wiring ilivyofanywa, wengine sebule nzima anaweka socket mbili tu na chumbali unawekewa mmoja tu, au jiko zima unakuta kuna socket ya cooker na moja ya friji kwisha!

Mara nyengine mtu anauzwa nyumba ya vyumba 4 kwa milioni 300 kaweka fuse box ya kichina tena 4 ways tu, matokeo yake taa za nyumba nzima zinatumia fuse moja! yote hayo ni mambo ya kuzingatia sana. Fixtures za vyooni, kuna vyoo vya kichina una flush mara kumi vitu bado vinakutizama tu, yote ni mambo unatakiwa kuzingatia na hii ni hata kwa wale wanaojenga wenyewe lazima wawe makini. Katika nyumba yetu ya mwanzo tulijenga, trust me, yalitukuta tuliishia kureplace vyoo viwili kwa kadhia hiyo, una maliza maji tank zima na bado choo kina goma na wala hii haimaanishi vitu vyetu vizito sana, kawaida tu.

Pia muhimu kuzingatia vitu kama faucets( mabomba sisi zanzibar tunaita mifereji), kuna ya china/ india unapata kwa chini elfu 30 na unafunguka kwa mbwembe tele! na pia kuna vitu vya uhakika vya italy vinaanzaia laki na elfu 50, vya kichina baada ya siku mbili crome finish inatoka, na mingine unafunga bado unakuta una endelea ku drip, vifaa vya maji vizuri ni kutoka Italy au Germany.

Pia usisahau kupeleleza water pressure, nyumba nyingi zinakosewa kwenye hili, yani unakuta ukifungua maji jikoni mtu wa chumbani hawezi kuoga, jambo kama hilo ni ghali kurebisha, inaweza kukubidi kuongeza lines za ziadi au kutumia water pump, kwa hivo uzingatie kwenye hiyo bei kabla kununua, kwenye hili la pressure ya maji ni muhimu sana hasa kama kuna water heaters, hizi zinategemea sana mskumo wa maji, hivo muhimu kuzingatiwa, hasa kama kuna bathrooms zinashare heater moja, hali kadhalika angalia ni heaters aina gani(instant au zile za kuweka maji) na ni kabila gani, kuna vitu vya kichina binafsi naogopa hata kutumia kwa kuogopa electric shock, aina maarufu nzuri kwa tanzania inaitwa ariston( sina hisa na hiyo kampuni), though siku hizi wanatengeneza china.

Vitu kama vitasa vya milangoni vyote ni vitu muhimu sana kukagua, utapeleleza asilimia kubwa ya nyumba zetu hata milango ya vyumbani haifungi vizuri au mara kwa mara unaishia kujikomelea ndani kwa ndani, vitasa vizuri vinatoka Italy ila kumbuka kuna imitations kibao. Ninachokusudia kustress hapa, usidharau kitu hata kimoja kwa kufikiria utareplace kirahisi, vifaa vya ujenzi na gharama za mafundi ziko juu sana, isotoshe nyumba ilijengwa kimaskini haiwezi kustand kuvunjwa vunjwa kuanza kurekebisha vitu kama hivo ni kutia ubovu zaidi.

Wadau waosha vinywa samahanini sana kwa kuwachosha, lengo hapa ni kuwasaidia watanzania wenzangu, naamini sio kila mtu anaelewa yote hayo when it comes to nyumba. Kama sijakuwa wazi vya kutosha hapo juu, ninachokusudia kusema bei ya nyumba inategemea itafaulu kiasi gani baada ya kuipa a thorough scrutiny, yani chunguza kila kitu then ndo ujaribu kutia thamani.

Kama nilivosema awali kwa wenye nafasi na muda nashauri wajenge, kwani kwa kufanya hivo watasaidia wengi badala ya kutoa hicho kitita kumpa mtu mmoja aende kuzilia kiti moto na bia au kuzipeleka nyumba ndogoz, basi ni vizuri kujenga na hiyo pesa itanufaisha familia nyingi za mafundi, engineers na vibarua, pia utapata kitu roho inapenda (hapa na assume kwamba una taste na macho, otherwise kama nyumba ni nyumba tu basi muda wote huo nilikuwa nampigia mbuzi guitar)! Natania tu, naamini sote tuna macho ya vitu vizuri, kwa vyovyote vile kama hutoibiwa wakati wa ujenzi siku zote kumbuka its cheaper kujenga kuliko kununua nyumba unless muuzaji anauza ili kwenda india kwa matatibabu ya transplant ya figo, in that case itakuwa unfortunate kwa muuzaji na kuna baadhi ya watu wenye utu huwa hawawezi kununua nyumba kama hiyo kwa huruma.

Namalizia na ushauri wa bure, kama utaamua kujenga nyumba basi hakikisha unafikiria uwezekano wa kuja kuuza baadae, kwa hiyo hakikisha hiyo nyumba sio inakuvutia wewe tu bali iwe inavutia in general na usifanye obvious mistakes kwenye ramani kama kujenga nyumba ya vyumba vitano na kuweka choo kimoja tu.
Nawasilisha!